Parentificatie is een complex psychologisch fenomeen waarbij kinderen de rol van ouder op zich nemen en verantwoordelijkheid dragen voor de emotionele en praktische behoeften van hun ouders. Dit gedrag kan ontstaan in gezinnen met verschillende uitdagingen, zoals psychische problemen, verslaving, scheiding, ziekte of emotionele onbeschikbaarheid van ouders.
Verantwoordelijkheidsgevoel voor problemen van de ouders
Kinderen die parentificatie ervaren, voelen zich verantwoordelijk voor de behoeften en problemen van hun ouders. Ze nemen de rol van zorgverlener op zich en kunnen zich overmatig zorgen maken over de ouderlijke situatie.
Kinderen nemen de rol van ouder aan
Een duidelijk kenmerk van parentificatie is rolomkering. Kinderen nemen de rol van de ouder aan, terwijl de ouder vaak passief of afhankelijk wordt. Ze kunnen huishoudelijke taken op zich nemen, financiële verantwoordelijkheid dragen en zorgen voor broers en zussen.
Volwassen taal en gedrag
Parentificatie kan leiden tot een vroegtijdige volwassenheid bij kinderen. Ze kunnen volwassener praten en zich gedragen dan hun leeftijdsgenoten, omdat ze hebben geleerd om de complexe zorgen van hun ouders aan te pakken.
Gevoelens van schuld en verantwoordelijkheid
Kinderen die parentificatie ervaren, voelen vaak sterke schuldgevoelens als ze denken dat ze hun ouders niet genoeg helpen. Ze dragen een zware last van verantwoordelijkheid.
Het onderdrukken van emoties
Kinderen die parentificatie ervaren, kunnen hun eigen emoties onderdrukken om de emotionele last van hun ouders niet te vergroten. Ze kunnen hun eigen behoeften en verlangens verwaarlozen.
Belemmering in de ontwikkeling
Parentificatie kan de normale ontwikkeling van kinderen belemmeren. Ze missen vaak de kans om ‘echt kind’ te zijn.
Zorgzaam gedrag
Hoewel parentificatie negatieve gevolgen kan hebben, kan het ook leiden tot zeer zorgzaam gedrag bij kinderen. Ze zijn vaak attent op de behoeften van anderen. Hierbij kunnen ze echter hun eigen behoeften uit het oog verliezen.
Relationele problemen
Kinderen die op jonge leeftijd de verantwoordelijkheid van ouders hebben overgenomen, kunnen later in hun leven relationele problemen ondervinden. Ze kunnen moeite hebben met het aangaan van gezonde, gelijkwaardige relaties omdat ze gewend zijn aan ongelijkwaardige dynamieken.
Psychische gezondheidsproblemen
Parentificatie kan het risico op psychische gezondheidsproblemen vergroten, zoals depressie, angst en posttraumatische stressstoornis (PTSS), vanwege de stress en emotionele belasting die het met zich meebrengt.
Behoefte aan therapie en steun
Kinderen die parentificatie hebben ervaren, hebben vaak professionele therapie en ondersteuning nodig om de gevolgen van deze ervaringen te verwerken en hun eigen identiteit en behoeften te ontwikkelen.
Boek over parentificatie
In het boek Te vroeg volwassen leer je aan de hand van verschillende voorbeelden parentificatie herkennen. Je snapt welke invloed het kan hebben op je latere leven en hoe je hiermee om kunt gaan.
Waarom word je steeds verliefd op hetzelfde type?
Lees het in het artikel Lovemaps: de verborgen blauwdruk van onze liefde.
Boekentip:
Een toekomst zonder vroeger (Sammie Wolf)
Sammie is begin twintig en worstelt met de gevolgen van onveilige hechting en emotionele verwaarlozing. Het ontbreken van een emotioneel veilige basis in haar jeugd sijpelt door in haar volwassen leven. In de openhartige verhalen in Een toekomst zonder vroeger deelt Sammie hoe een onveilige hechting en emotionele verwaarlozing voor haar voelen, en hoe ze zichzelf steeds beter leert begrijpen.